چگونه میتوانیم تشخیص دهیم کاری را که انجام میدهیم خواست خدا هست یا نه؟
راه یافتن به آنچه خداوند متعال از آدمی در امور مختلف خواسته است، کاری بسیار مهّم، ظریف و دقیقی است که حتی می توان آن را مهم ترین کار انسان دانست. زیرا اساساً هدف از خلفت بشر، بندگی و عبودیّت برای خداوند متعال است. (ما خلقت الجنّ و الانس الا لیعبدون) (ذاریات/56)
از آنجایی که خداوند این عالم حکیم است و خواسته هایش مطابق با داده ها و به تناسب داشته های بشر است، اگر از ما امری را درخواست نموده است، قطعاً راه دستیابی به آن را نیز برای ما قرار داده است. آری پروردگار این عالم بیانگرانی را برای خواسته هایش تعیین نموده و به سوی ما فرستاده است. امام کاظم علیه السلام به هشام فرمودند: ای هشام! بدرستیکه خداوند متعال دو حجت را برعلیه مردم قرار داده است، حجتی آشکار و حجتی در باطن. امّا حجت ظاهری انبیای الهی و ائمه علیهم السلام هستند و حجت باطنی همان عقول انسان هاست.1 این بیان کننده ها در دو حیطه به توضیح خواسته های الهی می پردازند. یکی در درون آدمی و دیگری در بیرون از ذات آدمی است.

حجت و بیانگر بیرونی، همان انبیاء الهی هستند که از سوی خداوند متعال با آوردن کتابهایی فرستاده شده اند تا برای مردم، اوامر و نواهی الهی را بیان نمایند. (و انزلنا الیک الذکر تبیّن للناس ما نزّل الیهم) (نحل/44) «و این قرآن را که وسیله یادآوری است به سوی تو نازل کردیم، تا برای مردم آنچه را که به سوی آنان نازل شده است بیان کنی.» بنابراین آموزه های کتاب الهی و فرمایشات و سیره رسول خدا و ائمه معصومین ع در تبیین این کتاب مقدّس، بیانگر خواسته های الهی است.
پس کتاب و سنّت (احادیث و روایات منقول از پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله و سلم و امامان معصوم ع ) دو منبع مهم و اصلی در این زمینه است. و در زمان ما که دوره غیبت از درک محضر ولی خدا است، وظیفه ما است به نخبگانی مراجعه کنیم که تمام تلاش خویش را در فهم و استنباط از این متون مقدس بکار گرفته اند(فقیه جامع الشرائط)
امّا حجّت و بیانگر درونی بشر، همان عقل او است که کار سنجش را در دو راهی یا چند راهی ها، انجام می دهد و به گونه ای در وجود او تعبیه شده است که اگر مغلوب شیطان و هواهای نفسانی نگشته باشد، وی را به صراط مستقیم هدایت می نماید. توجه به این نکته خالی از لطف نیست که عقل غیر از هوش و حافظه است. زیرا هوش عبارتست از استعداد و انتقال از یک موضوع به موضوعات مشابه. و حافظه عبارتست از قدرت نگهداری مطالب توسط مغز. در حالیکه عقل همان قوه ای است که کار سنجیدن و مقایسه را انجام می دهد و با هوش و حافظه تفاوت دارد و آنچه در انسان مهم تر است، داشتن عقل کامل است که در دعاهای ائمه علیهم السّلام هم به ما رسیده است. (اللهم ارزقنی عقلا کاملاً....) 2«خدایا به من عقلی کامل ادا کن.»
البته در ذیل این بخش(عقل ) می توان از فطرت یا وجدان نیز به عنوان تعین کننده خواست خداوند نام برد. زیرا فطرت پاک انسان در بدو تولد، اگر به همان شکل باقی بماند، می تواند در این مسیر کمک های شایانی را به انسان بنماید.
بنابراین برای بدست آوردن خواسته های الهی در حال حاضر مراجعه به عالمان دینی و اخلاقی و فقیهان در امور فقهی به طور خاص و در تمام امور دین به طور عام و نیز یاری گرفتن از عقل و فطرت پاک و دست نخورده می باشد.
------------------------------
1 .بحارالانوار، ج1،ص137.
2 .صحیفه علویه، ص126.